په ښکلي او غرني افغانستان کې د امان الله خان په نوم یو ځوان شهزاده د زړورتیا، ازادۍ او مبارزې په کیسو رالوی شو. ۱۹۱۹ میلاديکال و او افغانستان د انګرېزانو تر نفوذ لاندې و.
امان الله خان له ځوانۍ څخه د علم او پوهې لپاره نه ستړې کیدونکې روحیه او تنده وښودله، هغه د تاریخ، سیاست او سترو مبارزومشرانو د لاسته راوړنو په اړه کتابونه لوستل. لکه څنګه چې هغه ځوان شو نو له هغو سختیو څخه خبر شو، چې د هغه خلک د بهرنیولاسوهنو له امله ورسره لاس او ګرېوان وو.
امان الله خان یوه ورځ د افغانستان له پراخو او سرسبزو درو څخه د اسونه د سپرلۍ په حال کې و. هغه خپل ملت د یو باز په څېر تصورکړ، چې اسمان کې په خپلو وزرونو پرواز کوي. هغه ولیدل چې د باز په پښو کې زنځير تړل شوی دی د او دا باز یې له خپل واقعي الوتڅخه راګرځولی.
دې لید د امان الله خان په وجود کې وینه په جوش راوسته، هغه پوهیده چې هغه د دې زنځیرونو ماتولو او خپل ملت د خلاصون لپارهرالېږل شوی، هغه پوهیده چې افغانستان یو داسې مشر ته اړتیا لري چې د وخت له نورمونو او معیارونو څخه پورته وي، د پردیو واکمنيوننګوي او په خپلو خلکو کې د خپلواکۍ روحیه را ژوندۍ کړي.
امان الله خان باور درلود، ځکه هغه داسې سفر پیل کړ چې د تل لپاره به د افغانستان تاریخ بدل کړي. هغه خپل وفادار ملاتړي راټولکړل او مختلف قومونه یې د آزادۍ تر ګډ بیرغ لاندې متحد کړل. د دوی ټولو موخه د هغو زنځیرونو ماتول وو، چې افغانستان یې له ډیرېمودې راهیسې په انحصار او تړلتیا کې ساتلی و.
د امان الله لومړنۍ لویه ازموینه هغه مهال پیل شوه کله چې هغه د برتانوي امپراتورۍ په وړاندې د جګړې اعلان وکړ، دا د یو داسېپیاوړی ځواک پر وړاندې د جګړې اعلان و چې د کلونو لپاره یې د افغانستان بهرنۍ چارې او سیاستونه کنټرولول. د انګریزانو شمېر ډېروو، په پرمختللو وسلو سمبال وو؛ خو د امان الله ځواکونو په زړورتیا او نه ماتیدونکي هوډ سره جګړه وکړه. هغه به خپل سرتیري د جګړېله لومړۍ لیکې څخه رهبري کول او د هغوی په وجود کې به یې د زړورتیا روحیې ته وده ورکوله.
په یوه سخته جګړه کې امان الله او د هغه ځواکونو هغه څه ترلاسه کړل چې د تصور وړ نه و – دوی د برتانوي ځواکونو پر وړاندې بریاليشول ـ هغه خوشالي چې په افغانستان کې د خپلواکۍ د بېرته ګټلو په مناسبت نمانځل کیدله داسې وه لکه د غرونو په لمنو کې د تندر غږ.
د ۱۹۱۹ کال د اګست په ۱۹ غازي امان الله خان د خپلو خلکو مخې ته ودرېد، دا هغه وخت و چې افغانستان خپلواکي ترلاسه کړې وه، نه لیدل کیدونکي زنځیرونه مات شوي وو ، او هغه تړلی باز اوس په پوره قوت او شکوې سره د اسمان په کنارو کې، څنګه چې یې زړهغوښت؛ په پراخو وزرونو پروازونه کول.
د غازي امان الله خان واکمني د پراخو اصلاحاتو واکمني ګڼل کېږي چې موخه یې د افغانستان عصري کول و. هغه د ټولو لپاره د زدهکړو فرصتونه برابر کړل، اساسي قانون یې جوړ کړ، د ښځو حقونو ته یې زمینه برابره کړه او وطن ته یې نوې ټیکنالوژي راوړه. د یوپرمختللی او خپلواک افغانستان په اړه د شاه غازي امان الله ارمان اوس په حقیقت د بدلیدو په حال کې و.
که څه هم امان الله خان په کور دننه او بهر څخه د ډیرو ننګونو سره مخ شو، خو هغه د استقامت او امید سمبول پاتې شو. د هغه میراثد افغانستان د نه ستړي کیدونکي روح او د ازادۍ لپاره د خلکو د لیوالتیا د مجسمې په توګه ژوند کوي.
Be the first to comment