د امیر حبیب الله خان مشر زوی سردار عنایت الله خان او خیریه طرزي ته الله ج شپږ نازولې لوڼې ورکړې وې. دا شپږ خویندې د « موسسه نسوان» تر چتر لاندې د ښځو او نجونو د تعلیم او نورو ټولنیزو حقونو د اعادې علمبردارنې وې. د سردار عنایت الله خان او خیریې په شپږ لوڼو کې تر ټولو نامدارې «زینب عنایت سراج» او «لطیفه کبیر سراج» دي. دې دوو خویندو د خپلې مور، انا «اسما رسمیه طرزي» او ترور «ملکې ثریا» په پله قدم کېښود او د افغانو مېرمنو د تعلیم، هنر، تیاتر او نورو ټولنیزو حقونو له پاره یې د قدر وړ خدمتونه وکړل.
ارواښاده لطیفه سراج په ۱۳۰۲ لمریز کال کې په کابل کې زېږېدلې وه، د غازي امان الله خان له ماتې وروسته سردار عنایت الله خان د خپلې کورنۍ سره ایران ته کډه وکړه او همالته مېشت شول. لطیفې سراج خپلې لومړنۍ او لوړې زده کړې په ایران کې د دري ادبیاتو په رشته کې بشپړې کړې. اغلې سراج له خپلې کورنۍ سره د شاه محمود خان په صدارت کې بېرته هېواد ته راستنه شوه، هغه د ملالۍ په عالي لیسه کې ښوونکې شوه او ۱۱کاله یې د دري، جغرافیه او تاریخ مضونونه تدریس کړل. د معلمي ترڅنګ یې د «مستورات روغتون» نرسانو او قابلو ته د سواد اموزي په کورسونه کې دري ژبه هم تدریسوله.
اغلې سراج د ښځو د نهضت او « موسسه نسوان» ډېره فعاله غړې وه او له خپلې خور زینب عنایت سراج سره یې د هېواد د لومړني ښځینه تیاتر «زینب نندارې» د ودې او پرمختګ لپاره ډېر موثر کاورنه وکړل. اغلې سراج په زینب نندارې کې د پردې تر شا هم کار کاوه او تیاتر ته یې ډرام یا نمایشنامې هم لیکلې چې د «افسانه» په نوم لیکل شوی ډارم خورا ډېر مشهور شو. همدارنګه په زینب نندارې کې یې ښځو ته د عامه پوهاوي او ټولنیز ژوند رونیز پراګومونه هم جوړول چې د ښه غږ او عالي استعداد له امله یې فعالیت د وخت « راډیو افغانستان» پورې ورسېده. په ۱۳۳۳ ل کال کې د هغه وخت د راډیو افغانستان رییس استاد عبدالغفور برشنا په بلنه د راډیو افعانستان د شپې اتو بجو دري خبري ټولګه په لومړي ځل وړانډې کړه. ا
غلې لطیفه سراج په راډیو افغانستان کې د خپل کار پیل په هکله له بي بي سي په ېوې مرکې کې وویل:« په لومړۍ سر کې به ما او د ملالۍ لیسې یوې بلې ښوونکې امنه ملکزاده خبرونه په ښوونځي کې ثبتول، وروسته زه د خبرونو د ثبت له پاره په چادري کې راډیو ته لاړم او په لومړي ځل مې خبرونه په ستډیو کې ولوستل». د اغلې سراج دې کار د ژورنالیزم په برخه کې په راډیو افغانستان کې د خبرونو په ځانګه کې د نارینه غږ یکنواختي ته د پای ټکی کېښود. اغلې سراج د خبرونو تر څنګ د « ترازو طلایي» ادبي خپرونه هم مخته وړله او د ډېرو نورو خپرونو پروډیسره هم وه.
اغلې سراج د کاري وړتیا او ښکلې غږ تر څنګ د مهربان او لوی زړه خاونده وه، د هغې په هکله د راډیو افغانستان پخوانی نطاق «درمحمد نوري» په یوې مرکې وویل: « لطیفه جانه ډېره مهربانه ښځه وه، هغې به خپل میاشتنی معاش نه اخیسته او د رادیو مسولینو ته یې ویلې و زما معاش د رادیو یوه ملازم ته ورکوي، د هغه اقتصادي حالت ښه نه دی، زه به خیر په کمه ګوزاره وکړم».
همدارنګه د ښځو د حقونو فعاله او د لطیفې سراج د تره لور محبوبه سراج د هغې په هکله له ازادي راډيو سره په مرکې وویل« لطیفه جانه کار ته ډېره پابنده وه، کله چې به کورنۍ واده یا ملمستیا وه هغې به د محفلي کالیو په سره چادري په سر کړه، راډیو ته به لاړه، خبرونه به یې ولوسته او بېرته به واده یا مېلمستیا ته راغله، هغې د یخ ژمي د واورو د ورښت پروا هم نکوله او په هر حالت کې به دندې ته تله. همدارنګه د لطیفه جانې بله خوبي دا وه چې هغه په ایران کې لویه شوې وه او زده کړې یې هم هالته کړې وې خو د هغې دري ژبه ډېره سوچه او روانه وه او د ایراني فارسي اغېز هېڅ پرې نه و».
اغلې سراج ۲۵ کاله د ژورنالیزم په برخه کې خدمت وکړ، هغې ته د ارزښناکو خدمتونو لپاره د « عبدالروف بېنوا» جایزه ورکړل شوه او همدارنګه د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت لخوا په ډېرو ستاینلیکونو هم ستایل شوې وه.
په ۱۳۵۸ لمریز کال کې د پخواني شوروي اتحاد له یرغل وروسته اغلې سراج او کورنۍ یې امریکا ته کډوال شول، څه موده وروسته هغې د امریکې غږ په راډیو کې نطاقي پیل کړه چې لس کاله یې دوام وکړ. د ارواښادې سراج ژورنالیستکي او د ښځو د حقونو په برخه کې خدمتونه د نه هېرېدو دي. د سراج کورنۍ د لوڼو مبارزه او خدمتونه د ښځو د حقونونو او د ټولنیزعدالت له پاره نایابه مبارزه وه چې په هېواد کې د ډیموکراسی، عدالت، برابري او سالم ټولنیز جوړښت د پایښت په موخه اوږده مبارزه وکړه او د ټولنیزې برابرۍ بنسټونه په افغانه تولنه کې پیاوړی کړل.
اغلې سراج د یوه اباد او ازاد افغانستان د لېدو ارمان ابدي نړۍ ته یوړ او د ۱۳۹۲ ل کال د لړم میاشت په ۱۵ مه نېټه د ۹۲ کالو په عمر په امریکې کې په حق ورسېده.
د افغان ښځو انلاین ادبي بهیر مننه
اړوند
